არტერიებში “ნადები” იმალება — და ჩუმად გვკლავს!
რატომ გიგროვდებათ ქოლესტერინის ნადები და როგორ შეიძლება თავიდან აიცილოთ ინფარქტი და ინსულტი?
ვინ ვარ ჩვენგან, ვისაც გვსმენია “ქოლესტერინი მოემატა”, “დამეწყო ათეროსკლეროზი”, “სისხლძარღვები გავიხშირდა”?
მაგრამ იცით, როგორ იწყება ეს პროცესი რეალურად ჩვენს არტერიებში?
საფრთხე ჩუმად, წლების განმავლობაში გროვდება — და ერთ დღეს შეიძლება დარტყმას მიიტანოს.
რა არის ათეროსკლეროზი და როგორ იწყება?ათეროსკლეროზი — ეს არის არტერიების შიდა კედლებზე ნადების (პლაქების) დაგროვება.
ყველაფერი იწყება მაშინ, როცა არტერიის შიდა საფარი — ენდოთელიუმი — ზიანდება.
ენდოთელიუმის დაზიანების მთავარი “მკვლელები”:
მოწევა
მაღალი არტერიული წნევა
მაღალი ქოლესტერინი
შაქრიანი დიაბეტი
ქრონიკული ანთება (სტრესი, არასწორი კვება და სხვ.)ზიანის შემდეგ სისხლში არსებული ცუდი ქოლესტერინი (LDL) ჟონავს არტერიის კედელში და ებჯინება მას.
როგორ იქმნება “ნადები” არტერიებში?ორგანიზმი ცდილობს LDL-ის მოშორებას და გზავნის თეთრ სისხლის უჯრედებს, მაგრამ…
შედეგად ისინი ერთმანეთს “ეკვრიან” და ქმნიან ცხიმოვან ზოლებს
დროთა განმავლობაში ეს ზოლები გადაიქცევა მკვრივ, საშიშ ნადებადეს ნადები:
ავიწროებს არტერიებს აფერხებს სისხლის მიმოქცევას
მნიშვნელოვნად ზრდის ინფარქტისა და ინსულტის რისკს
კიდევ რა აჩქარებს არტერიების გახშირვას?ეს წყნარი მკვლელები ყოველდღე თქვენს თეფშზეა:
გაჯერებული ცხიმები (ცხიმიანი ხორცი, კარაქი დიდი რაოდენობით) ტრანსცხიმები (ფრის, შაურმა, სნექები, მზა საკვები) ფიზიკური უმოქმედობა ჭარბი წონა ქრონიკული სტრესი
გენეტიკაც თამაშობს როლს — ზოგიერთ ადამიანს ნადების დაგროვება უფრო სწრაფად უვითარდება, თუნდაც შედარებით ჯანსაღად ცხოვრობდეს.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი„არტერიებში ნადების დაგროვება არ არის მხოლოდ ასაკის პრობლემა — ეს არის ცხოვრების წესის პირდაპირი შედეგი. ინფარქტი და ინსულტი ერთ დღეში არ ხდება. ეს არის წლების განმავლობაში მიღებული არასწორი გადაწყვეტილებების დაგროვილი შედეგი.
თუ მოსახლეობამ არ იცის, როგორ იცვალოს კვება, როგორ აკონტროლოს წნევა, შაქარი და ქოლესტერინი — ვერ შევამცირებთ სიკვდილიანობას. საქართველოში საჭიროა სისხლძარღვთა ჯანმრთელობის ეროვნული პროგრამა, რათა ადამიანები დროულად გამოიკვლიონ და აირიდონ თავიდან მძიმე შედეგები.“
— პროფ. გიორგი ფხაკაძე, MD, MPH, PhD
როგორ დავიცვათ არტერიები? (მარტივი და რეალური ნაბიჯები)
იკვებეთ “ხმელთაშუა ზღვის სტილში” – ბევრი ბოსტნეული, მწვანილი, თხილეული, ზეთისხილი, თევზი
ივარჯიშეთ დღეში მინიმუმ 30 წუთი
დაიძინეთ 7–8 საათი
შეამცირეთ მარილი და შაქარი
წნევა, შაქარი და ქოლესტერინი — ჩაუტარეთ კონტროლი ყოველ 6 თვეში ერთხელ
შეწყვიტეთ მოწევა — არტერიების “მტერი #1”
ხშირად დასმული კითხვები
თუ თავს კარგად ვგრძნობ, მაინც უნდა შევიმოწმო ქოლესტერინი?კი. ქოლესტერინი არ “ტკივილება”. პრობლემას გვაგებინებს მხოლოდ მაშინ, როცა უკვე გვიანაა.
ნადები შეიძლება გაქრეს?არსებული ნადები იშვიათად ქრება, მაგრამ შესაძლებელია შეჩერება და შემცირება სწორი კვებით, წამლებით და ცხოვრების წესით.
კარგი ქოლესტერინი (HDL) მართლა “სუფთავებს” სისხლძარღვებს?დიახ — HDL ეხმარება LDL-ის მოცილებას, მაგრამ მხოლოდ მაშინ, თუ ცხოვრების წესიც სწორია.
ახალგაზრდებში თუ გვხვდება?კი! ნადების პირველი ნიშნები შეიძლება 20–30 წლიდანაც დაიწყოს, თუ რისკფაქტორები არსებობს.
მეტი სანდო და თანამედროვე სამეცნიერო ინფორმაცია — მხოლოდ ოფიციალურ პლატფორმაზე:
გადმოწერე „შენი ექიმი“ — პირველი ქართული სამედიცინო აპლიკაცია!
მიიღე სანდო, სამეცნიერო ინფორმაციაზე დაფუძნებული რჩევები ჯანმრთელობის შესახებ
შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, მედიცინის დოქტორი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი (PhD). თავმჯდომარე — საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტი. 25+ წლიანი საერთაშორისო გამოცდილებით.
